در دنیای امروز که جمعیت جهان رو به افزایش است، تأمین غذای کافی و با کیفیت برای بشر اهمیت بالایی یافته است. یکی از راهکارهای افزایش بهره‌وری در کشاورزی، استفاده از پلاستیک‌های کشاورزی به ویژه پلاستیک تونلی در کشت‌های گلخانه‌ای و فضای باز است. پلاستیک تونلی با کنترل دما، رطوبت، نور و کاهش خسارات ناشی از عوامل محیطی، شرایط رشد ایده‌آلی را برای محصولات کشاورزی فراهم می‌کند.
پلاستیک تونلی چیست؟
پلاستیک تونلی یک مدل از نایلون کشاورزی و نوعی فیلم پلی‌اتیلنی سبک و انعطاف‌پذیر است که برای پوشش دادن سازه‌های تونلی‌شکل در زمین‌های کشاورزی استفاده می‌شود. این پلاستیک‌ها معمولاً دارای خاصیت عبوردهی نور بالا، مقاومت در برابر اشعه UV، و استحکام مکانیکی قابل قبول هستند. ضخامت این فیلم‌ها معمولاً بین ۵۰ تا ۲۰۰ میکرون متغیر است و بر اساس شرایط اقلیمی و نوع محصول، انتخاب می‌شود.
کاربرد پلاستیک تونلی
-
پوشش تونل‌های ساده و نیمه‌پایدار: جهت محافظت از گیاهان در برابر سرما، باران و باد
-
کشت محصولات فصلی زودرس یا دیررس: مانند توت‌فرنگی، خیار، گوجه‌فرنگی و سبزیجات
-
افزایش بهره‌وری در گلخانه‌های کوچک و متوسط
-
محافظت از نهال‌ها و گیاهان حساس در مراحل ابتدایی رشد
مزایای پلاستیک تونلی
پلاستیک‌های تونلی ویژگی‌های خاصی دارند که به بهبود شرایط رشد گیاهان و کاهش هزینه‌های کشاورزی کمک می‌کنند. یکی از این ویژگی‌ها کنترل دما است. این پلاستیک‌ها با جلوگیری از خروج گرمای شبانه، موجب افزایش دمای داخل تونل و محافظت از گیاه در برابر یخ‌زدگی می‌شوند. علاوه بر این، پلاستیک‌های تونلی از تبخیر بیش از حد رطوبت خاک جلوگیری می‌کنند که این امر نیاز به آبیاری را کاهش می‌دهد و موجب صرفه‌جویی در مصرف آب می‌شود. همچنین، این پلاستیک‌ها با عبور مؤثر نور و کاهش اشعه‌های مضر UV باعث افزایش فتوسنتز شده و رشد گیاهان را بهبود می‌بخشند.
ویژگی دیگر پلاستیک‌های تونلی، کاهش مصرف سموم است. این پلاستیک‌ها با ممانعت از ورود حشرات به داخل تونل، نیاز به استفاده از آفت‌کش‌ها را کاهش می‌دهند، که این امر منجر به کاهش هزینه‌های تولید و حفظ سلامت محیط زیست می‌شود. از سوی دیگر، این پلاستیک‌ها دارای مقاومت مکانیکی مناسبی هستند و می‌توانند در برابر باد و باران‌های شدید مقاومت کنند. در نهایت، با کاهش زمان رشد گیاهان، پلاستیک‌های تونلی هزینه‌های تولید را کاهش می‌دهند و صرفه‌جویی در مصرف کود، آب و نیروی کار را به همراه دارند.
ویژگی‌های پلاستیک تونلی
پلاستیک تونلی به‌طور خاص برای استفاده در کشاورزی طراحی شده است و دارای ویژگی‌هایی است که موجب می‌شود این محصول برای انواع مختلف کشت‌ها بسیار کارآمد باشد. در این بخش، به ویژگی‌های اصلی پلاستیک‌های تونلی اشاره خواهیم کرد:
- ضد UV (مقاومت در برابر اشعه ماوراء بنفش)
پلاستیک‌های تونلی با افزودن مواد ضد UV در برابر تابش‌های مضر خورشید مقاوم هستند و طول عمر بیشتری دارند. این ویژگی باعث می‌شود که پلاستیک‌ها به‌طور مؤثری از محصولات کشاورزی در برابر اشعه‌های مضر محافظت کنند. - کنترل دما و رطوبت
پلاستیک‌های تونلی به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که دمای داخل تونل را به‌طور موثر کنترل می‌کنند. این پلاستیک‌ها مانع از خروج گرمای شبانه می‌شوند و در عین حال، از تبخیر بیش از حد رطوبت خاک جلوگیری می‌کنند، که این موضوع موجب افزایش رشد گیاه و کاهش نیاز به آبیاری می‌شود. - جلوگیری از تشکیل شبنم (Anti-fog)
برخی پلاستیک‌های تونلی دارای ویژگی ضد شبنم هستند، که باعث می‌شود قطرات آب روی سطح داخلی پلاستیک تشکیل نشوند. این ویژگی مانع از ایجاد رطوبت اضافی روی گیاهان می‌شود و از بروز بیماری‌های قارچی جلوگیری می‌کند. - پراکندگی نور (Light Diffusion)
پلاستیک‌های تونلی با ویژگی پراکندگی نور، اجازه می‌دهند که نور خورشید به‌طور یکنواخت در سراسر فضای داخلی تونل پخش شود. این ویژگی به گیاهان کمک می‌کند تا در معرض نور مناسب قرار گیرند و فتوسنتز به‌طور بهینه انجام شود. - مقاومت بالا در برابر شرایط محیطی
این پلاستیک‌ها قادر به تحمل فشار باد، باران و سایر شرایط جوی هستند. بنابراین، از آسیب‌های ناشی از تغییرات شدید آب و هوا جلوگیری کرده و به حفظ سلامت گیاهان کمک می‌کنند. - مقاومت در برابر آسیب‌های مکانیکی
پلاستیک‌های تونلی معمولاً مقاومت بالایی در برابر پارگی و آسیب‌های مکانیکی دارند. این ویژگی باعث می‌شود که این پلاستیک‌ها در برابر برخورد با اشیاء تیز یا سایر آسیب‌ها مقاوم باشند. - استحکام کششی بالا
پلاستیک‌های تونلی دارای استحکام کششی بالا هستند که آنها را قادر می‌سازد تا در برابر کشش و فشارهای مختلف مقاومت کنند، بدون اینکه پاره یا آسیب ببینند. - ضد گرد و غبار (Anti-dust)
این ویژگی باعث می‌شود که سطح پلاستیک تمیز باقی بماند و از جمع‌شدن گرد و غبار و آلودگی جلوگیری شود، که بهبود شرایط نوری و سلامت گیاه را به دنبال دارد. - سهولت نصب و استفاده
نصب پلاستیک‌های تونلی نسبتاً ساده است و نیاز به تخصص خاصی ندارد. همچنین، این پلاستیک‌ها به‌راحتی قابل استفاده و نگهداری هستند.
نگهداری و استفاده صحیح
-
نصب دقیق و بدون کشش بیش از حد باعث افزایش طول عمر پلاستیک می‌شود.
-
جلوگیری از تماس مستقیم با لبه‌های تیز یا فلزات داغ
-
استفاده از گیره‌های مخصوص برای محکم کردن پلاستیک روی سازه
-
در پایان فصل، باید پلاستیک‌ها را از روی زمین جمع‌آوری و بازیافت کرد تا از آلودگی زیست‌محیطی جلوگیری شود.
نکات مهم در انتخاب پلاستیک تونلی
-
-
شرایط اقلیمی منطقه: در مناطق بادخیز یا با تابش شدید آفتاب، باید از فیلم‌هایی با مقاومت بالا و افزودنی ضد UV استفاده شود.
-
نوع محصول: برخی محصولات به نور یا دمای خاصی نیاز دارند که نوع پلاستیک را مشخص می‌کند.
-
مدت زمان استفاده: اگر پلاستیک برای چند فصل استفاده می‌شود، باید دارای کیفیت و ضخامت بالاتری باشد.
-
سازگاری با محیط زیست: پلاستیک‌های قابل بازیافت یا زیست‌تخریب‌پذیر، انتخاب بهتری برای کشاورزی پایدار هستند.
-
نتیجه‌گیری
پلاستیک تونلی یکی از ابزارهای هوشمند و مقرون‌به‌صرفه برای بهینه‌سازی کشت محصولات کشاورزی به شمار می‌رود. این نوع پوشش با بهبود شرایط رشد گیاه، افزایش عملکرد، کاهش مصرف نهاده‌ها و کاهش ریسک‌های محیطی، به کشاورزان کمک می‌کند تا با هزینه کمتر، بهره‌وری بیشتری داشته باشند. انتخاب صحیح پلاستیک تونلی و استفاده اصولی از آن، کلید موفقیت در کشاورزی مدرن و پایدار است.