تابه حال دقت کرده اید به پوشش سبک و نرم سطح روی خاک؟ به پوشش سبک و نرم سطح روی خاک مالچ یا خاک پوش می گویند. این پوشش می تواند لایهای از کاه، ورقه پلاستیکی، خاک برگ، خاک اره و بسیاری مواد دیگر باشد. مالچ چیست و چه کاربردی دارد؟ کلمه انگلیسی مالچ (mulch) احتمالا از کلمه آلمانی molsch برگرفته شده است، که به معنای {فروپاشی} است و معادل فارسی مالچ نیز کلمه {خاک پوش} است. این پوشش خاک و ریشه گیاه کاشته شده را از آسیب باران، سلهبندی، یخبندان، تبخیر و فرسایش محافظت می کند.
ما در این مقاله قصد داریم پس از آشنایی کامل با خاک پوش شما را متوجه کنیم که چرا کشاورزان در کارهای کشاورزی به نایلون مالچ نیاز دارند و چرا این موضوع قابل اهمیت است اکنون توجه شما را به ادامه مقاله جلب میکنیم.
انواع مالچ
مالچ‌ها انواع مختلفی دارند درواقع مالچ‌ها به دو نوع آلی و غیرآلی دسته‌بندی می‌شوند. انتخاب نوع پوشش سطح روی خاک باید براساس نیازهای هر محصول یا هر منطقه باشد.
مالچ آلی
مالچ آلی که به آن مالچ طبیعی یا بیولوژیک نیز میگویند شامل مواد طبیعی همچون علف خشک، کاه، کلش، پوست درخت، چوب خردشده، برگ، خاک اره و کمپوست است.
انواع مالچ‌های طبیعی (آلی)
- پوست درخت خرد و تکه تکه شده که پر کاربرد ترین نوع مالچ است
- برگ درختان سوزنی‌شکل
- علف‌های بریده شده
- لاشه برگ‌ها
- کاه و کلش
- روزنامه
مالچ طبیعی یا همان مالچ آلی باید ابتدا تجزیه شود و سپس جایگزین شود، اما در این فرآیند انجام شده ساختار خاک و محتوای طبیعی آن نیز بهبود می‌یابد. هر چقدر این خاکپوش‌ها خشک‌تر و چوبی‌تر باشد، آهسته آهسته تجزیه می‌شود و مواد مغذی کمتری به خاک می‌رساند.
باید شناخت کافی رو مواد اولیه مالچ داشت زیرا میتواند حاوی بذ‌ر‌های علف‌های هرز و یا مواد شیمیایی باشد. پهن کردن مالچ اصلا راه مناسبی نیست تو انتخاب مورد های شما زیرا باعث پیشرفت کار شما می‌شود و کاری میکند که گیاهان شما را با مواد شیمیایی آلوده کند. هر مالچ طبیعی، کاربرد خاص خود را دارد.
مالچ غیرآلی:
پوشش های سطحی روی خاک غیرآلی یا شیمیایی به پوشش‌هایی از جنس پلاستیک یا پلی‌اتیلن گفته می‌شود که بر روی خاک گسترده می‌شوند. این محصول برای جلوگیری از رشد گیاهان هرز و همچنین تبخیر آب از خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد. گیاهان از داخل منافذی که روی سطح فیلم ایجاد می‌شود، رشد می‌کنند. ضخامت این نایلون‌ها بین ۳۰ تا ۵۰ میکرون است.مالچ پلاستیکی در رنگ‌ها و اندازه‌های گوناگون برای نیازهای مختلف تولید می‌شود.
دوام مالچ‌ها به ضخامت آن‌ها بستگی دارد. در مالچ پلاستیکی، دوام عاملی مهم است. بیشتر پلاستیک‌های ترد و شکننده قابل استفاده در کشت‌ها هستند، اما بادهای سنگین می‌توانند آن‌ها را پاره کنند. پلاستیک‌های محکم پس از دو بار کشت پابرجا می‌مانند. فیلم مالچ به‌صورت خط‌های موازی در سطح خاک‌های آماده شده قرار می‌گیرد. بستر خاک باید بدون باقیمانده گیاهان باشد و به‌وسیله شیء سنگینی در روی حاشیه‌های کناره خاک محکم شود.
خاک پوش‌ها باید محکم به خاک بچسبند تا انتقال حرارت به‌خوبی صورت گیرد و از آزاد شدن و حرکت آن توسط باد جلوگیری شود. حرکت مالچ توسط باد ممکن است پلاستیک را پاره کند و قابلیت آن را از بین ببرد. همچنین لایه‌های مالچ می‌توانند مانعی برای جلوگیری از خروج گاز سمی «متیل بروماید» باشند که برای کشتن باکتری‌های خاک کاربرد دارد. فیلم مالچ به کشاورزان این امکان را می‌دهد که کمتر از متیل بروماید استفاده کنند.
نکات مهم در ارتباط با کاربرد مالچ
کشاورزانی که از مالچ در مزرعه استفاده می‌کنند باید به نکات زیر توجه کافی داشته باشند:
- استفاده از کودهای دامی مناسب (کودهای خشک و پوسیده)
- تنظیم مدار آبیاری و استفاده از تیپ‌های آبیاری با تنظیم فشار
- استفاده از قارچ‌کش جهت ضدعفونی کردن خاک (آبیاری نامنظم و استفاده بی‌رویه از کود دامی، افزایش قارچ‌های پارازیتی را به‌دنبال خواهد داشت.
مزایا استفاده از مالچ
برای بررسی مزایای استفاده از مالچ باید بدانیم که هم از مالچ طبیعی(آلی) می‌توان استفاده مثبتی کرد و هم از مالچ های غیر آلی؛ اینکه کدام یک بهتر است، تصمیم گیری این مسئله به عهده شما است. اما استفاده از خاکپوش طبیعی و شیمیایی در کشاورزی یکی از پر اهمیت محصولاتی است که هر کشاورزی به آن نیاز مند است.
از مزایای استفاده از مالچ آلی می توان به بهبود ساختمان خاک، بهبود ظرفیت و نگهداری رطوبت خاک، حفاظت خاک در برابر فرسایش، افزودن مواد مغذی و آلی به خاک و کنترل علف‌های هرز اشاره کرد. باید توجه کرد که هنگام استفاده از موادی که از کربن غنی هستند مانند خاک اره و چوب خردشده، باید به مقدار کافی نیتروژن به خاک اضافه کرد.
1.استفاده از مالچ غیر آلی برای کاشت زودتر گیاه و افزایش بازده اقتصادی در تولید محصول
استفاده از مالچ غیر آلی باعث تغییر دمای خاک می‌شود. امکان کاشت زودتر و همچنین رشد سریع‌تر گیاه از مزیت‌های استفاده از مالچ است. خاک پوش پلاستیکی سفید با بازتاب نور خورشید بطور مؤثری دمای خاک را کاهش می‌دهد. این کاهش دما، پایداری گیاه در نیمه تابستان که نیاز به خاک خنک‌تر دارد را فراهم میکند. برداشت زودتر محصول و عرضه آن در زمان اوج قیمت، افزایش سطح سبز مزرعه، افزایش سه تا چهار برابری عملکرد، جلوگیری از آفات، بیماری‌ها، رشد علف‌های هرز، استفاده نکردن از سموم علف‌کش و آفت‌کش، کاهش میزان ساعت‌کار کارگری و کیفیت بهتر محصول سبب افزایش بازده اقتصادی محصول می‌شود.
در کنار بازده اقتصادی، مزایای تولید ارگانیک را نیز باید اضافه کرد. به طور متوسط برای هر هکتار صیفی، درحدود ۱۳۰ کیلوگرم پلاستیک مصرف می‌شود. پژوهشگران نشان دادند که استفاده از خاک پوش های پلاستیکی منجر به زودرسی بین ۷ تا ۱۴ روز و عملکرد سه تا چهار برابر نسبت به محصولاتی می‌شود که بدون پوشش مالچ رشد کرده‌اند. امروزه استفاده از انواع مالچ‌های پلاستیکی در کشاورزی برای افزایش عملکرد و زودرسی گیاهان به‌ویژه گونه‌های گرمادوست مانند فلفل، ذرت، گوجه فرنگی و گیاهان پیچک‌دار در‌حال افزایش است.
2. نگهداری رطوبت خاک به کمک مالچ های پلاستیکی
فیلم مالچ از هدر رفتن آب به‌دلیل تبخیر جلوگیری میکند و این بدین معناست که می‌توان از سیستم آبیاری قطره‌ای استفاده کرد. همچنین مالچ‌های نایلونی باعث توزیع رطوبت در سطح خاک شده که این استرس وارده به گیاه را کاهش می‌دهد.
3. جلوگیری از رشد علف هرز
مالچ از رسیدن نور خورشید به خاک ممانعت میکند که باعث جلوگیری از رشد علف هرز می‌شود.
4. کاهش در خروج مواد مغذی کود از دسترس ریشه گیاه
استفاده از آبیاری قطره‌ای به همراه پلاستیک مالچ از این پدیده جلوگیری میکند. سیستم آبیاری قطره‌ای از ورود حجم زیاد آب به خاک که باعث انحلال نیتروژن و سایر مواد مغذی و رفتن به عمق خاک، جایی که در دسترس ریشه گیاه نباشد، جلوگیری می‌شود. در آبیاری قطره‌ای آب کمتری به همراه کود به عمق خاک نفوذ میکند و بیشتر آن مورد مصرف ریشه گیاه قرار می‌گیرد. در این فرآیند علاوه‌بر صرفه‌جویی در مصرف آب، مصرف کود نیز کاهش می‌یابد.
5. بهبود کیفیت محصول
مالچ های غیر آلی میوه را از خاک دور نگه می‌دارد و این موضوع باعث تمیزی بیشتر میوه و سبزی می‌شود. این مورد در توت‌فرنگی بسیار مشهود است. و مالچ های مخصوص توت فرنگی نیز شناخته شده اند.
6. جلوگیری از فشردگی خاک
مالچ پلاستیکی از پوسته پوسته شدن خاک در اثر باران و آفتاب جلوگیری میکند. با کاهش میزان علف‌های هرز نیاز به شخم‌زدن کاهش می‌یابد که باعث می‌شود خاک زیر مالچ همچنان نرم و دارای هوا باشد و این امر موجب افزایش میزان اکسیژن خاک و فعالیت میکروبی آن می‌شود.
7. کاهش صدمه به ریشه
استفاده از پلاستیک مالچ، به‌طور عملی منطقه بدون علف هرز را در اطراف گیاه ایجاد میکند، بنابراین شخم‌زدن برای حذف علف‌های‌هرز که امکان آسیب به ریشه‌های گیاه را به‌همراه دارد، از بین می‌برد.
8. تناوب زراعی مالچ
کشاورزان در مناطقی مانند استان اصفهان به‌طور عمده از تناوب زراعی خربزه، آفتابگردان و گندم استفاده می‌کنند. تمایل به استفاده از مالچ پلاستیکی به‌دلیل صرفه‌جویی در میزان آبیاری برای زمانی است که گندم به آبیاری نیاز دارد. در این تناوب در پایان برداشت خربزه، بدون برهم‌زدن زمین و ایجاد شیار به اصطلاح روش بدون خا ک‌ورزی یا (No-Tillage) آفتابگردان کشت می‌شود، به طوری که آبیاری اول آفتابگردان با آبیاری آخر خربزه مشترک می‌شود.
تاریخچه مالچ یا خاکپوش
ایده استفاده از فیلم پلی‌اتیلن برای تولید گیاه اولین بار در سال ۱۹۵۰ توسط دکتر Emery M. Emmert از دانشگاه کنتاکی داده شد. او اولین کسی بود که به منفعت استفاده از پلی‌اتیلن به‌عنوان فیلم مالچ برای تولید سبزیجات پی برد. امروزه او را به شوخی،”جراح پلاستیک” می‌نامند چرا‌که او مقالات متعددی در زمینه جایگزینی شیشه‌های گلخانه با پلاستیک داده است. و یکی از بهترین انواع نایلون کشاورزی همین فیلم مالچ شناخته شده است زیرا برای کشاورزان بسیار با اهمیت بوده و میان آن‌ها طرفدار پیدا کرده است.
در یک مطالعه تحقیقاتی مقایسه خاک با خاک پوش و خاک بدون خاک پوش، تفاوت های چشمگیری صورت پذیرفت:
- درصد حفظ رطوبت خاک در حدود دو برابر تبدیل شد.
- دمای خاک تابستان 8 تا 13 درجه کاهش یافت.
- مقدار متوسط زمان مورد نیاز برای حذف علف های هرز به میزان دو سوم کاهش یافت.
معایب مالچ غیر آلی
هزینه نسبتا زیاد مالچ غیر آلی
کشت مالچ با همه محاسنی که دارد باید به هزینه‌هایی مانند هزینه پلاستیک، کارگر، تجهیزات نصب و همچنین هزینه‌های جمع‌آوری بعد از کشت نیز باید توجه کرد.
نگرانی زیست محیطی
اگر پلاستیک‌های معمول مانند پلی‌اتیلن برای تولید مالچ استفاده شود، تجمع آن‌ها در خاک به‌دلیل عمر بالا از بازدهی خاک کاسته و مشکلات زیست محیطی را به‌همراه دارد، همچنین هزینه‌های جمع‌آوری و حذف آن‌ها گزاف است.
انواع مالچ پلاستیکی
۱. مالچ پلاستیکی مشکی-نقره ای
این نوع مالچ در صنعت کشاورزی کاربرد زیادی دارد. دلیل اولیه استفاده از این نوع فیلم، بهبود اثرات محیطی است. استفاده از خاک پوش روی نور و شدت آن در توسعه محصولات به‌دلیل ایجاد همزمان نور و گرما مؤثر است.
۲. مالچ کشاورزی
این محصول در رنگ‌های متنوعی وجود دارد و علاوه‌بر محافظت از خاک در کیفیت نگهداری حرارت و رطوبت خاک بسیار موثر است.
۳.
مالچ پلاستیکی مشکی-سفید
مالچ مشکی سفید با دستکاری در میزان دما، نور و رطوبت، شرایط بهینه برای تمامی محصولات به‌خصوص مواردی که حساس به گرما هستند را در فصل تابستان فراهم میکند و با کنترل علف‌های هرز، از بالا رفتن بیش‌ازحد دمای خاک، ریشه‌ها را خنک نگه می‌دارد.
تا اینجا مقاله با انواع دسته بندی مالچ یا خاک پوش ها آشنا شدید، همچنین با مزایا، کاربرد، معایب، ویژگی های مالچ آشنا شدید. قبل تهیه مالچ باید، با تمام ویژگی‌های مالچ طبیعی و مالچ مصنوعی آشنا شد و سپس به انتخاب نوع مالچ مورد نظر خود پرداخت. توجه داشته باشید، که کیهان پلاستیک تولید کننده انواع مالچ پلاستیکی شما را دعوت میکند تا برای اطلاعات بیشتر با محصول فیلم مالچ پلاستیکی باشماره های زیر تماس بگیر و یا می‌توانید، به صفحه خرید نایلون مالچ مراجعه کنید و مشخصات و ویژگی های این محصول را مشاهده کنید.
