مهمترین بحث در احداث یک گلخانه مناسب، پوشش گلخانه است که با توجه به شرایط جوی و اقلیمی م تواند جنس های مختلفی داشته باشد. این پوشش باعث می‌شود که اثر گلخانه و انرژی خورشید درون گلخانه محبوس شود و به نوعی برای رشد گیاه حیاتی محسوب می شود. پوشش گلخانه‌ها سبب می‌شوند که گیاهان از سرمای زیاد در زمستان و گرمای زیاد در تابستان در امان بمانند. در این مقاله به طور جامع به ویژگی های یک پوشش گلخانه مناسب و انواع مختلف آن می پردازیم.
ویژگی های یک پوشش گلخانه ای مناسب
| ویژگی | توضیح جامع | اهمیت کشاورزی | کاربرد سئویی |
|---|---|---|---|
| عبوردهی بهینه نور | پوشش باید توان عبور نور خورشید بین 80 تا 90 درصد را داشته باشد | رشد سریع‌تر گیاهان، افزایش فتوسنتز | نور گلخانه، عبور نور پوشش |
| پراکنش نور | جلوگیری از سایه‌اندازی مستقیم و پراکندگی یکنواخت نور | کاهش سوختگی برگ، رشد یکنواخت | پوشش با پخش نور، دیفیوزر گلخانه |
| عایق حرارتی | کاهش اتلاف دما در شب و حفظ گرما | صرفه‌جویی در هزینه گرمایش، رشد پایدار | کاهش هدررفت گرما، حفظ دمای گلخانه |
| مقاومت در برابر اشعه UV | جلوگیری از شکنندگی و زرد شدن پوشش | افزایش عمر مفید، کاهش هزینه تعویض | پوشش ضد یو وی گلخانه |
| ضد قطره بودن | جلوگیری از چکیدن قطرات روی گیاهان | کاهش بیماری‌های قارچی و لکه‌برگ | پوشش ضد شبنم، جلوگیری از شبنم |
| دوام مکانیکی بالا | مقاومت در برابر باد، باران، تگرگ، ضربه | کاهش پارگی و خرابی، افزایش عمر | استحکام پوشش گلخانه‌ای |
| سبکی و نصب آسان | حمل‌ونقل و نصب بدون دردسر | کاهش زمان نصب، صرفه‌جویی در هزینه‌ها | نصب پوشش گلخانه، وزن کم |
| ضد گردوغبار و قابل شستشو | کاهش جذب آلودگی، حفظ نور عبوری | نگهداری آسان، تمیزی بیشتر | تمیز کردن پوشش، پوشش ضد آلودگی |
| دوام در برابر مواد شیمیایی و رطوبت | مقاومت در برابر کودها، سموم، بخار آب | افزایش ماندگاری در محیط کشاورزی | پوشش مقاوم به رطوبت |
| سازگار با محیط زیست | قابل بازیافت بودن یا تولید از مواد کم‌ضرر | رعایت اصول کشاورزی پایدار | پوشش گلخانه قابل بازیافت |
| قابلیت تنظیم در ضخامت، ابعاد و رنگ | امکان شخصی‌سازی برای هر نوع گلخانه | تطبیق‌پذیری با نیازهای مختلف | خرید پوشش گلخانه در سایز سفارشی |
انواع پوشش‌های گلخانه‌ای
پس از اینکه اسکلت ساختمان طراحی شد، می‌بایست پوشش آن را تنظیم کرد تا در برابر سرما، گرما، نور مستقیم آفتاب و دیگر شرایط آب و هوایی از گیاهان محافظت شود. مواد شفاف مختلفی می توانند برای پوشاندن گلخانه استفاده شوند که هر کدام مزایا و معایب خاص خود را دارند. بنابراین جنس پوشش‌های گلخانه بر اساس محیط جغرافیایی و شرایط موردنیاز کارفرما متغیر خواهد بود. در ادامه انواع پوشش‌های گلخانه‌ای و مزایا و معایب آن ها مورد بررسی قرار می گیرد.
1.پوشش گلخانه‌ای شیشه ای
پوشش شیشه‌ای یکی از کلاسیک ترین و گرانترین پوشش های گلخانه ای است. این نوع پوشش نور زیادی از خود عبور می‌دهد و بیشتر برای گلخانه های دائمی و پیشرفته استفاده می شود. ضخامت آن حداقل باید 4 میلی‌متر باشد و نیاز به سازه مستحکمی نیز دارد. درزهای موجود در اتصال بین شیشه و سازه به عنوان یک تهویه به شمار می‌رود.
✅مزایای پوشش گلخانه‌ای شیشه‌ای:
- عبور نور بسیار بالا (تا ۹۰٪) مناسب برای رشد گیاهان
- دوام و ماندگاری بسیار طولانی (گاهی بیش از ۳۰ سال)
- شفافیت دائمی و بدون زرد شدن
- مقاوم در برابر مواد شیمیایی و اشعه UV
❌معایب پوشش گلخانه‌ای شیشه‌ای:
- هزینه نصب و متریال بسیار بالا
- وزن زیاد و نیاز به سازه فلزی قوی
- شکننده و حساس به ضربه و تگرگ
- عایق حرارتی ضعیف (مگر با شیشه دوجداره)
2.پوشش گلخانه ای پلی کربنات
پوشش پلی کربنات یا کربنات از شیشه بسیار سبک‌تر و کم هزینه‌تر است. به نوعی می توان گفت که پوشش پلی کربنات گزینه ای بینابین شیشه و نایلون است و بسیار امن تر و کم هزینه تر از شیشه است. جنس آن از طلق است و نسبت به پلاستیک مقاومت بالاتری نیز دارد. این پوشش جایگزینی مناسب برای شیشه است که در تابستان از ورود گرما به داخل گلخانه جلوگیری کرده و در زمستان از خروج گرما و هدر رفتن انرژی جلوگیری می‌کند.
✅ مزایای پوشش گلخانه‌ای پلی‌کربنات
- عایق حرارتی بسیار خوب
- مقاوم در برابر ضربه و تگرگ
- عبور مناسب نور با پخش یکنواخت
- نصب آسان‌تر نسبت به شیشه
❌ معایب پوشش گلخانه‌ای پلی‌کربنات
- هزینه‌برتر از نایلون اما ارزان‌تر از شیشه
- شفافیت کمتر نسبت به شیشه
- ممکنه در طول زمان زرد بشه (در مدل‌های بی‌کیفیت)
- عبور نور کمتر در مقایسه با شیشه
3.پوشش گلخانه نایلونی یا پلی اتیلنی (نایلون گلخانه)
این پوشش که به نایلون گلخانه معروف است، انتخابی مناسب برای گلخانه های اقتصادی است و به دلیل انعطاف بسیار بالا و خاصیت سفارشی سازی بالایی که دارد در سازه‌های با سقف قوس دار استفاده می‌شوند. این پوشش نسبت به پوشش های شیشه ای و پلی کربنات به راحتی و در زمان کوتاهی نصب می‌شود. پلاستیک گلخانه در برابر باد کمترین مقاومت را دارد و بهتر است برای مناطق بادخیز استفاده نشود. برای مشاهده انواع پوشش های پلی اتیلنی، می تواند به صفحه نایلون گلخانه مراجعه کنید.
✅ مزایای پلاستیک گلخانه پلی‌اتیلنی (نایلونی)
- قیمت بسیار مقرون به صرفه
- نصب آسان و سریع
- قابلیت سفارشی‌سازی بالا
- وزن کم
- امکان تعویض آسان
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره مزایای این پوشش: مزایای استفاده از نایلون در گلخانه
❌ معایب پلاستیک گلخانه پلی‌اتیلنی
- عمر مفید محدود (معمولاً ۲ تا ۵ سال)
- نیاز به افزودنی برای مقاومت UV
- پایین‌تر بودن عایق حرارتی
- حساس به پارگی یا آسیب مکانیکی
- کدر شدن به مرور زمان
4.پوشش گلخانه ای فایبرگلاس
پوشش گلخانه ای فایبرگلاس (Fiberglass) یکی از گزینه‌هایی است که کمتر در میان گلخانه داران رایج است اما در برخی پروژه‌های نیمه‌صنعتی و خاص مورد استفاده قرار می گیرد. می توان گفت که این گزینه، انتخابی بین پلی کربنات و نایلون گلخانه است. فایبر گلاس‌ها به سرعت و به مرور زمان فرسوده می‌شوند و با جذب گرد و خاک تیره و کدر می‌شوند و همچنین در اثر تابش اشعه UV تخریب شده و شکسته می‌شوند، بنابراین امروزه از این جنس پوشش برای گلخانه‌ها کمتر استفاده می‌شود.
✅ مزایای پوشش گلخانه‌ای فایبرگلاس
- دوام نسبتاً بالا (۸ تا ۱۵ سال)
- عبور نور مناسب + پخش یکنواخت
- مقاوم در برابر ضربه و شرایط جوی
- عایق حرارتی بهتر از شیشه
❌ معایب پوشش گلخانه‌ای فایبرگلاس
- شفافیت کمتر از شیشه یا پلی‌کربنات
- ممکنه فیبرها در طول زمان پوسیده شن
- ظاهر صنعتی و معمولی
5.پوشش گلخانه ای آکریلیک
نسبت به سایر پوشش های ذکر شده، پوشش اکریلیک کمتر استفاده را در بین این گزینه ها دارد. این پوشش از سایر پوشش ها شفاف‌تر است و نور را بهتر از خو عبور می‌دهد. ساختار این جنس همانند پلی کربنات است و مزیت آن نسبت به پوشش پلی کربنات، مقاومت بالاتر آن است.
✅ مزایای پوشش گلخانه‌ای اکریلیک
- شفافیت نوری بسیار بالا (نزدیک به شیشه)
- وزن سبک‌تر از شیشه
- مقاوم در برابر رطوبت و خوردگی
❌ معایب پوشش گلخانه‌ای اکریلیک
- شکننده‌تر از پلی‌کربنات
- گران‌تر از فایبرگلاس و نایلون
- احتمال خراش‌برداری سطحی
- انعطاف‌پذیری پایین
6. پوشش گلخانه ای پلی وینیل فلوراید
پوشش گلخانه‌ای پلی‌وینیل فلوراید (Polyvinyl Fluoride یا PVF) که با نام های تجاری ای مانند Tedlar® نیز شناخته می شود، یکی از پوشش‌های پیشرفته و با تکنولوژی بالا در نظر گرفته می شود. این نوع از پوشش‌ها مقاومت و طول عمر بالاتری دارند و برای محافظت از صفحات فایبر گلاس بر روی آن‌ها قرار می‌گیرند.
✅ مزایای پوشش گلخانه‌ای پلی‌وینیل فلوراید (PVF)
- مقاومت بسیار بالا در برابر UV، مواد شیمیایی و رطوبت
- عمر مفید بسیار بالا (حتی تا ۱۵ سال یا بیشتر)
- سطح صاف، ضد چسبندگی گردوغبار و قارچ
- عبور نور مناسب با پایداری بالا
❌ معایب پوشش گلخانه‌ای PVF
- قیمت بسیار بالا
- نیاز به واردات یا تأمین خاص
- نصب تخصصی
مقایسه کلی پوشش های گلخانه ای برای انتخاب بهترین گزینه
| ویژگی‌ها | شیشه | پلی‌کربنات | پلی‌اتیلن (نایلون) | فایبرگلاس | اکریلیک | PVF (پلی‌وینیل فلوراید) |
|---|---|---|---|---|---|---|
| عبور نور | بسیار بالا (تا 90%) | بالا | متوسط تا بالا | متوسط | بسیار بالا | بالا و پایدار |
| عایق حرارتی | ضعیف | بسیار خوب | ضعیف | خوب | متوسط | بسیار خوب |
| مقاومت در برابر UV | بسیار بالا | بالا | متوسط (در صورت افزودنی) | متوسط | بسیار بالا | بسیار بالا |
| دوام (عمر مفید) | بسیار بالا (20–30 سال) | خوب (10–15 سال) | کم (2–5 سال) | متوسط (8–15 سال) | خوب (10–15 سال) | بسیار بالا (15+ سال) |
| مقاومت در برابر ضربه | ضعیف (شکننده) | بسیار بالا | ضعیف | خوب | متوسط | بسیار بالا |
| هزینه اولیه | بسیار بالا | بالا | بسیار پایین | متوسط | بالا | بسیار بالا |
| وزن و نصب آسان | کم (نیاز به سازه قوی) | متوسط | بسیار بالا | متوسط | متوسط | متوسط |
| شفافیت و ظاهر زیبا | بسیار بالا | متوسط | متوسط | کم | بسیار بالا | بالا |
| مناسب برای طراحی منحنی | کم | بالا | بسیار بالا | متوسط | کم | متوسط |
| نیاز به نگهداری | متوسط تا بالا | کم تا متوسط | بالا | متوسط | متوسط | کم |
| دسترسی در بازار ایران | نسبتاً محدود | موجود | بسیار موجود | نسبتاً کم | کم | بسیار محدود |
جنس پوشش های گلخانه بر اساس محیط جغرافیایی
چند معیار مهم در انتخاب مکان مناسب گلخانه وجود دارد که باید در نظر گرفته شود.
- شرایط آب و هوایی
- نحوه تامین آب و برق گلخانه
- فاصله محل احداث گلخانه از بازار و هزینه حمل و نقل گیاهان
- جهت وزش باد
- تهویه، خنک کننده و گرم کننده مناسب
در این بخش سعی داریم بهترین پوشش برای گلخانه‌ها را بر اساس محیط جغرافیایی آن‌ها بررسی کنیم.
پوشش گلخانه مناسب برای محیط‌های گرم
در مناطقی که گرم هستند، پوشش و سازه‌های که برای گلخانه در نظر گرفته می‌شود، باید به صورتی باشد که از تابش بیش از حد آفتاب جلوگیری کند. و سقف سازه می‌بایست پوشانده شود تا مانع تابش زیاد نور خورشید شود.
پوشش‌های گلخانه مناسب برای محیط‌های سرد
در مناطق سرد، به جای استفاده از ساختار آلومینیومی برای سازه گلخانه، بهتر است برای ماندگاری بیشتر آن از قاب آلومینیوم قالب ریزی شده یا اکسترود استفاده شود. در این مناطق بهتر است از پوشش‌های شیشه‌ای با قابلیت عبور نور بالا اسفاده شود و درون گلخانه را با سیستم‌های گرمایشی و بخاری معتدل کرد.
پوشش‌های گلخانه مناسب برای محیط‌های بارانی
یکی از پوشش‌هایی که بیشتر در اروپا و مناطقی که کمتر آفتاب خیز است، از آن استفاده می‌کنند، پوشش شیشه‌ای است به دلیل اینکه نور آفتاب را بسیار عبور می‌دهد و نور و گرما در گلخانه ایجاد می‌شود.
پوشش‌های گلخانه مناسب برای محیط‌های خشک
- در مناطق خشک و گرم که دمای هوا بالا و تابش نور آفتاب مستقیم است، گیاهان گلخانه باید از تابش مستقیم و زیاد آفتاب محفوظ شوند. آب باران در این نواحی باید برای زمان‌ها و دوره‌های خشک ذخیره و استفاده شوند، بنابراین این گلخانه‌ها باید ناودان و محلی برای جمع آوری آب باران داشته باشند. در این شرایط اقلیمی باید از مه پاش یا سیستم سرمایش تبخیری استفاده شود تا محیط مطلوبی را برای گیاهان تنظیم کند.
- در مناطق خشک نیمه گرمسیری مانند جنوب آفریقا، جنوب استرالیا و مناطق حاشیه دریای مدیترانه که دارای تابستان‌های خشک و گرم و زمستان‌ها متعادل هستند گلخانه‌ها باید از پوششی استفاده کنند که در مقابل تابش طول موج بلند آفتاب نفوذ نا پذیر باشد. همچنین در این مناطق نیز آب باران باید در ناودان و منبعی برای مواقع بی آبی ذخیره شوند.
- در مناطقی که کاملا خشک هستند، شرایط به این صورت است که مقدار آب کافی ندارند و آب‌های زیر زمینی در این مناطق اغلب شور هستند و احتمال وقوع طوفان شن وجود دارد. دراین مناطق بین روز و شب تفاوت دمایی زیادی وجود دارد، به طوری که ممکن است در شب یخبندان رخ دهد.
بنابراین سازه‌های گلخانه‌ها در این مناطق باید طوری طراحی شوند که گیاهان را از طوفان شن و خشکی بیش از حد هوا محافظت کنند. این گلخانه‌ها باید تهویه موثری داشته باشند و از سرمایش و خنک کننده تبخیری در آن‌ها استفاده شود. برای تهییه آب شیرین در این مناطق می‌توان از انرژی خورشیدی استفاده کرد و آب شور را به آب شیرین تبدیل کرد.
پوشش گلخانه مقاوم در برابر برف و باد شدید
یک گلخانه کوچک با ساختار آلومینیومی مهر و موم شده معمولا به مجوزهای ساختمانی احتیاج ندارد، اما به ندرت شرایط بارهای برف یا باد را برآورده می‌کند. بیشتر گلخانه‌ها طوری طراحی نشده‌اند که یک عمر دوام داشته باشند و به سرعت تخریب می‌شوند. تولیدکنندگانی که به دنبال ساختاری ماندگارتر گلخانه ای برای مقاومت گلخانه در برابر برف و باد هستند باید به دنبال گلخانه هایی باشند که به جای قاب آلومینیومی مهر و موم شده، از قاب آلومینیوم اکسترود شده ( قالب‌ریزی شده) استفاده کنند.
کدام نوع پوشش گلخانه ای از همه مناسب تر است؟
سوالی که در آخر باقی می‌ماند و ذهن اکثر گلخانه داران را به خود در گیر کرده است، این است که کدام نوع پوشش گلخانه‌ای از همه مناسب تر است؟ فرض کنید که شما می‌خواهید، یک محافظ برای گلخانه خود انتخاب کنید که از گلخانه شما محافظت کند، این لباسی که تن گلخانه خود می‌خواهید بپوشانید، مناسب هر فصل یا مکانی نیست و متناسب با فصول سال و تغییر آب و هوایی مجبورید که این جامه را از تن گلخانه خود بیرون بیاورید و جامه ای نو بر تن گلخانه خود بپوشانید.
هر یک از پوشش ها مزایا و معایب خود را دارد و متناسب باشرایط جغرافیایی، یک نوع پوشش از گلخانه استفاده می‌شود. اما فقط یک مشکل در اینجا وجود دارد، آن هم این است که در بیشتر مکان هایی که گلخانه خود را بنا می‌کنید، شرایط آب و هوایی و شرایط احتمالی ممکن است تغییر کند و یا پیامد هایی به وجود آید. باتوجه به این شرایط، پیشنهاد ما به شما پلاستیک گلخانه پلی اتیلنی است. شما می توانید برای مشاهده انواع مختلف پلاستیک های گلخانه ای، لیست قیمت و ویژگی های این محصولات به صفحه «نایلون گلخانه» مراجعه کنید.