سیلاژ چیست؟ ویژگی ها و نحوه پر کردن سیلاژ

یکی از اساسی‌ترین کارهایی که دامداران در پرورش دام زنده باید با نهایت دقت آن را انجام دهند، بحث تغذیه دام‌ها است. هرچقدر کیفیت غذای دام بالاتر باشد، کیفیت محصولات جانبی و میزان پروار شدن طبیعی دام‌ نیز ارتقا پیدا می‌کند. مسئله حفظ ارزش غذایی علوفه و ذرت که به عنوان اصلی‌ترین تغذیه دام‌ها به شمار می‌روند، باعث به میان آمدن مفهومی به سیلاژ می‌شود. اگر می‌خواهید بدانید سیلاژ چیست، انواع سیلو کدام است و ویژگی سیلو (سیلاژ) چه مواردی است، تا انتها با ما همراه باشید.

سیلاژ چیست؟

عبارت Silage در زبان فارسی با عنوان سیلاژ یا سیلو کردن شناخته می‌شود. همان طور که ذکر کردیم فعالان حوزه پرورش دام و طیور زنده به دنبال راهی برای حفظ ارزش غذایی مواد غذایی مورد نیاز دام‌هایشان هستند. بسته‌بندی مواد غذایی یکی از روش‌های بسیار رایجی است که موجب حفظ سطح پروتئین و سایر مواد مغذی تغذیه دام‌ها می‌شود.

مفهوم سیلاژ نیز به طور کلی به بسته‌بندی مواد غذایی دام‌ها به کمک تجهیزات به خصوص کشاورزی گفته می‌شود. معمولا غذای دام در فصول بهار و تابستان ذخیره می‌شود و در طول فصل سرد سال که امکان تهیه علوفه و ذرت تازه وجود ندارد، از محصول ذخیره‌شده برای تغذیه دام و طیور استفاده می‌شود.

تولید سیلاژ

انواع سیلاژ

حال که مشخص شد سیلاژ چیست و نحوه تولید آن چگونه است، باید به بررسی انواع آن بپردازیم. بسته به نوع دستگاه‌ها و ماشین‌آلات کشاورزی در اختیار، چهار روش کلی برای سیلو کردن وجود دارد. به طور کلی انواع سیلو عبارتند از:

• سیلاژ افقی
• سیلاژ عمودی
• سلاژ پشته‌ای
• سیلاژ کمک پلاستیک

مزایای سیلو ذرت

همان طور که ذکر کردیم، به کمک سیلو کردن علوفه و ذرت می‌توان بخش بسیار زیادی از مواد مغذی موجود در آن‌ها را برای مدت طولانی حفظ و کنترل کرد. از دیگر مزایای مهم سیلو کردن می‌توان به این مسئله اشاره کرد که در هر شرایط اقلیمی می‌توان این فرآیند را انجام داد و نیازی به آب و هوای خاص نیست. اگر قرار باشد کار بسته‌بندی مواد غذایی به کمک عامل انسانی انجام شود، هزینه، ‌زمان و تلفات زیادی به همراه خواهد داشت.

اما در حال حاضر ماشین آلات صنعتی مکانیزه‌ای وجود دارد که کار سیلو کردن را در زمان کوتاه، بدون کوچکترین تلفات و همچنین بدون نیاز به نیروی کار زیاد انجام می‌دهند. به دلیل برخی فعل و انفعلات شیمیایی که در داخل سیلو رخ می‌دهد، امکان افزایش کیفیت و ارزش غذایی علوفه و ذرت نیز وجود دارد. از دیگر مزایای ذرت علوفه ای می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• ارزش غذایی بالا
• خوش خوراک
•   قابل استفاده برای دام، بلافاصله بعد از برداشت
•  برداشت سریع و آسان
• کم بودن هزینه نگهداری

ویژگی انواع سیلاژ 

برای اینکه مشخص شود ویژگی انواع سیلاژ چیست، باید به بررسی عوامل موثر در کیفیت سیلاژ بپردازیم. یکی از مهم‌ترین این عوامل رطوبت است. اگر سطح رطوبت علوفه کشت شده بالا باشد، فرآیند تخمیر با چالش‌های رو‌به‌رو خواهد شد. بالا بودن سطح رطوبت در سیلاژ باعث یخ زدن علوفه در فصل سرما می‌شود. معمولا برای آنکه ویژگی سیلو (سیلاژ) در سطح باکیفیتی باقی بماند، توصیه می‌شود سطح رطوب علوفه بین 65 تا 70 درصد باشد.

مسئله بعدی نوع خرد کردن علوفه و ذرت است. هرچه میزان خرد کردن این مواد بیشتر و دقیق‌تر صورت بگیرد، کیفیت محصول نهایی سیلو بسیار بالاتر خواهد بود. هر چقدر میزان کربوهیدارت موجود در علوفه نیز بالاتر باشد، فرآیند تخمیر سیلاژ بسیار بهتر صورت می‌پذیرد و در نتیجه ارزش غذایی محصول بیشتر حفظ می‌شود.

نحوه پر کردن سیلو ذرت

پس از به اتمام رسیدن کار کشت و برداشت علوفه، باید هرچه سریع‌تر کار سیلو کردن آن‌ها انجام شود. قبل از اینکه کار سیلو صورت گیرد، باید عملیات خرد کردن و کوبیدن علوفه به صورت کامل انجام شود. دلیل فرآیند خرد کردن علوفه آن است که تخله هوا در فرآیند سیلاژ بهتر صورت بگیرد. به این ترتیب امکان رشد باکتری‌های تولید کننده اسیدلاکتیک بیشتر می‌شود و کار تخمیر علوفه راحت‌تر انجام می‌پذیرد. آنچه تا کنون مرسوم بوده، استفاده از لودر برای خرد کردن و فشردن علوفه بوده است، سپس وقت بسته بندی آن‌ها می‌شود، اگر سیلاژ مورد نظر برای غذای علوفه باشد آن‌ را با نایلون بسته بندی علوفه بسته بندی می‌کنند، ولی اگر کاربرد سیلاژ مورد نظر برای دخیره زیاد و مازاد سیلاژ  به کار برده شود از سیلو پلاستیکی استفاده می‌کنند. ادامه فرآیند سیلاژ روی علوفه خردشده انجام می‌شود.

مزیت بسته بندی سیلاژ

اگر محصولات شما در مقابل تابش مستقیم نور خورشید قرار بگیرد و یا در زیر باران و برف بماند و یا حشرات به آن‌ها حمله کنند، یعنی به زودی شاهد فاسد و خراب شدن آن‌ها خواهید بود. بنابراین اگر می‌خواهید غلات و علوفه را برای زمان طولانی نگه دارید، به نایلون‌های مخصوص بسته‌بندی سیلو احتیاج دارید. برای اینکه بدانید چه نوع نایلون‌هایی برای بسته‌بندی محصولات شما مناسب است، باید با ویژگی‌ها و مزایای بسته بندی سیلاژ آشنا شوید.

افزودنی‌های سیلوی ذرت

آنچه در سال‌های گذشته برای بالابردن کیفیت سیلو‌ها انجام شده‌است، استفاده از برخی افزودنی‌های بیولوژیک است. دلیل استفاده از افزودنی‌های بیولوژیک برای سیلوی ذرت آن است که به حفظ بیشتر ارزش غذایی آنها کمک می‌کند. به طور کلی این افزودنی‌ها عبارتند از: اسیدها، نمک اسیدها و محلول‌های آنها و افزودنی‌های بیولوژیک. البته ممکن است بسته به نیاز، از ترکیب موارد ذکر شده نیز برای سیلو استفاده شود.

تشخیص کیفیت سیلاژ ذرت علوفه ای

در تولید سیلو ذرت علوفه ای، استاندارد‌های مختلفی در رابطه با میزان مواد مغذی وجود دارد. اما به صورت معمول، مقادیر زیر به عنوان استاندارد در کشورهای مختلف در نظر گرفته می‌شود:

• میزان ph بالاتر از 4 نشان می‌دهد که سیلاژ ذرت علوفه ای در معرض مقدار بسیار زیاد هوا قرار گرفته است.
• سیلاژ یونجه حاوی مقدار کمی پروتوئین است، مقدار بالای آمونیاک در آن نتیجه‌ی میزان زیاد شکستن پروتئین‌ها است.
• مقدار بالای غلظت اسید لاکتیک نشان از آن دارد که سیلاژ به درستی نگه‌داری شده است ولی اگر این میزان پایین باشد می‌توان حدس زد که فرآیند تخمیر به درستی انجام نشده است.
• مقدار غلظت بالای استیک اسید معمولا نشان می‌دهد که سیلاژ بسیار مرطوب بوده و یا بسته‌بندی نامناسی داشته است.

جمع بندی

گاهی اوقات نیز ممکن است از آنزیم‌ها برای حفظ ارزش غذایی مواد سیلو استفاده شود که البته به دلیل هزینه بالا چندان مرسوم نیست. به طور کلی افزودنی‌ها کمک می‌کند تا جلوی رشد هر گونه ماده مضری که موجب تخریب ارزش غذایی ذرت علوفه‌ای می‌شود، گرفته شود و بر تعداد باکتری‌های مفید حاضر در سیلو افزوده شود. یکی از معروف‌ترین افزودنی‌های مورد استفاده در سیلوها، بایواستابیل مایز است. تا اینجا با چیستی سیلاژ، مزیت و کاربرد آن و مهم تر از همه نحوه پر کردن و بسته بندی آن، به خوبی آشنا شدید. اگر هنوز سوالی در این مقاله برایتان پیش آمده می‌توانید آن را در همین صفحه مطرح کنید.